Passie-tijd, Rokoko-muziektraditie

Bij Rokoko behoort het jaarlijkse Passie-logje inmiddels tot de vaste traditie. Om en om, even jaren Mattheus BWV246, oneven jaren Johannes BWV245. Met de om en om traditie breken we altijd traditioneel in een schrikkeljaar. 2012 is ons eerste blog-schrikkeljaar.

Passie of Passion komt van het Griekse werkwoord paschō volgens Wiki, wat lijden betekent. Lijdenstijd en lijdensmuziek; een muziekstuk dat het lijden en sterven van Jezus, aan het kruis, tot onderwerp heeft.

Franz Liszt schreef op latere leeftijd Via Crusis, De Kruisweg. Tijdens de Kruisweg gaan de gelovigen biddend en herdenkend langs veertien zogenaamde kruiswegstaties voorbij. Een kruiswegstatie is een schilderij of reliëf dat een scène uit de lijdensweg van Jezus en zijn stervensproces uitbeeldt. Het woord statie is afgeleid van het Latijnse woord statio, dat het staan of stilstaan betekent. Omdat het aantal staties hier en daar verschilde, bepaalde Paus Clemens XII (paus van 1730-1740 -Rokoko-) het aantal op veertien. In 1741 werd de kruisweg verplicht in alle rooms-katholieke kerken. (Wiki) 

Het is een van de laatste werken van Liszt, voltooit in 1879. Het werk neemt een bijzondere plaats in in het oeuvre van Liszt vooral omdat het een werk is van grote verstilling. Bijzonder is het werk ook omdat het de grenzen van de tot dan toe gangbare tonaliteit opzoekt. (Wiki)
Het is wel mooi, ik heb zo hier en daar wat beluisterd, nadat ik een recensie las in Trouw 26/3. 'Via Dolorosa'
Compagnie Bischoff, Ronald Brautigam, piano Jan Van den Bossche, regie Muziekgebouw aan 't IJ 23/3.
....een van de fraaiste voorbeelden van de kale, duistere en harmonisch grensverleggende stijl van de late Liszt. Met een minimum aan noten, veel stiltes en een veelvuldig gebruik van dissonante harmonieën wist Liszt een maximum aan zeggingskracht te bereiken. Brautigam speelde deze met grote uitdrukkingskracht en zo suggestief dat Jezus' wankele tred over de Via Dolorosa naar het kruis bijna letterlijk hoorbaar werd.

Wanneer U toch meer van orgel en protestants houdt zou u eens John Staimer kunnen proberen met The Crucifixion: A Meditation on the Sacred Passion of the Holy Redeemer (verlosser) uit 1887.
Wat traditioneler, onderstaande opname lijkt af en toe wel wat op een doordeweekse gereformeerde zangdienst.
Deze Engelse passie is ook flink lang, hieronder staan een paar 'highlights' bijeen, op instigatie van Wiki.


Nou ja, dan waren die oude Bach en Händel zo gek nog niet. Heeft Händel eigenlijk ook passie-muziek geschreven?
Tot slot dit schrikkeljaar een paar delen uit de Messiah die ook over het lijden van Jezus gaan:

Een Weense uitvoering met allerlei onbegrijpelijke dramatiseringen? Is die man met stropdas Jesus? Laatste koor "All we like sheep" eindigt mooi.