dinsdag 24 januari 2012

Dusk: Extinctie en Suppressie

Slechts enkele soorten van de Synapsida-voorouders van de zoogdieren overleefden de Permische extinctie van 252 mjg.

De Lystrosaurus was een paar miljoen jaar aansluitend aan de Permische-extinctie heer en meester op het land, waarschijnlijk was wel 50 - 90% van de landdieren een Lysterosaurus. Een rustige vruchtbare periode zonder vijanden. Ly was ongeveer een meter lang en een planteneter; een soort van varken. Op het stemmige plaatje links lijkt hij een kale, gladde huid te bezitten, er zijn ook andere plaatje waar hij een stevige vacht heeft.

De Thrinaxodon was ongeveer zo groot als een kat, 50 cm, en waarschijnlijk een omivoor. Hij is wat jonger dan de Lystrosaurus. Hij behoort tot de cynodonten, hondtandigen, en had waarschijnlijk al wat meer kenmerken van een zoogdier: warmbloedig en dus ook haren en een vacht, maar legde waarschijnlijk nog wel eieren. Mogelijk zorgde ze al voor hun nageslacht, maar waren nog niet levendbarend.
De Morganucodon leefde ongeveer 205 mjg. Inmiddels zijn de zoogdier-voorouders gekrompen tot een rat. Dit plaatje van wiki is van een levende muis met dezelfde grootte en bouw, de Suncus murinus. Lengte ongeveer 10 cm met een schedel van 4 cm. Leefden waarschijnlijk kort, legde nog wel eieren.
De ontwikkeling van de zoogdieren verloopt gelijktijdig met de dinosaurussen, vanaf 225 mjg - 65 mjg. In die periode floreerden de saurussen (reptielen) en veroordeelden de proto-zoogdieren tot een schamel niche-bestaan in de marge als dino-voer. 165 miljoen jaar overschaduwd in de wachtkamer leverde bij de a.s.-zoogdieren een heel scala aan overlevings-eigenschappen en -trucs op:  ze leefden (als molratten) in holen, waren warmbloedig en konden er daarom 's nachts op uit om zich met insecten te voeden. Ze werden levendbarend en voedden de jongen veilig in het hol met moedermelk op. Deze eigenschappen hebben meegeholpen de aankomende K-T-extinctie te overleven. Toen die rook was opgetrokken bleken al die nare roofdier-dino's verdwenen, zodat de zoogdieren de hele planeet opeens voor zichzelf hadden.
Evolutie kon heel lang niet echt spannend worden bij de zoogdieren. Het waren, kort door de bocht, 150 mj lang varkens of ratten, een voorgeschiedenis die zijn diepe sporen lijkt te hebben nagelaten bij Homo sapiens.

dinsdag 17 januari 2012

Morning stars: Amfibieën, Reptielen en Dino's

In de vorige evolutie-stap 375 mjg kroop de Tiktaalik  aan land om daar te gaan worstelen met lucht ademen, uitdroging en zwaartekracht.
Zwaartekracht. Homo Sapiens met de wet van opwaartse kracht van kleinzoon Archimedes zijn nog ver weg, maar een alwetende God had de probleempjes bij het aan land sturen van een vis toch wel kunnen voorzien. Als Hij een engineer was geweest dan was Hij voor de ontwikkeling van Zijn landdier helemaal van scratch begonnen en had Hij niet gaan modderen met een op de kwastvinnen voortstrompelende vis. Maar Theologen zijn natuurlijk typisch alpha's en daarom raakte de aarde alras gevuld met mechanische wangedrochten zoals de krokodil.
Uit de familie van de Crocodilia reptielen (ontstond pas 84 mjg). 
Om een zwaar lichaam goed te kunnen dragen en te transporteren over land is het sterkte-mechanisch sterk aan te bevelen om de poten onder het lichaam en het lichaamszwaartepunt aan te brengen en de boven-poten niet onder een hoek van 90º met de verticale onder-poten aan het lichaam te zetten. De voeten ver buiten het zwaartepunt en het lichaam aanbrengen is alleen van voordeel bij hoge snelheden in bochten; daarom staan de wielen van een BMW 3 op de hoeken van het chassis. Dit reptiel-gedrocht drijft daarom het liefst maar wat als Archimedes rond in het water, dan heeft hij het minste last van zijn ontwerpfouten. Overigens doet Kroco dat zeer succesvol.
Als je Kroko vergelijkt met een kikker of een pad, dan zie je grote overeenkomsten.

Amfibieën.
Hier is het kleine broertje van de Kroko uit een andere familie: de pad of in dit plaatje de kikker. Amphi-bios betekent "dubbel-levend" Zij leven zowel in het water als op land. Er zijn nu nog ongeveer 6900 soorten amfibieën bekend, waarvan  6000 kikkers en padden. Daarnaast zijn er 600 salamanders en 200 wormsalamanders. De grootste ontwerpfout van de amfibieën is dat ze, net als hun directe voorouders de Tiktaalik-vissen, eitjes in het water moeten leggen en dus nooit ver het land op kunnen trekken. Uit die eitjes zwemmen (kikker)visjes met kieuwen en een zwemstaart.  In een metamorfose van enkele dagen worden ze opeens tot kikker gekust en verliezen ze de staart. Ze leven daarna voornamelijk op het land, totdat ze weer eieren moeten leggen. Daarom zit uw vijvertje altijd in maart vol met paddentrek-kikkers en ziet u ze de rest van het jaar niet.
Kikkervisje op schoteltje

Een succesvolle amfibie is de Eryops 270 mjg met een zware ruggegraad, die doorzakken voorkwam.

maandag 9 januari 2012

RoKoKo Konsert

Via een goed kennis vernam ik onlangs dat het Rokoko-Schloß Heidecksburg in kostelijk Rudolstadt enige bezoekenswaardige Festsäle bezit. Daar Rudolstadt net iets te ver weg is op een Schöner-Tag-Ticket bracht ik een kompenserend virtueel bezoek op een Wikipediaticket. Aldaar aangekomen werd ik attent gemaakt op de bekende Rudolstadter RoKoKo-Komponist, Konsert- en Kapelmeister Kristian Ernst Gra(a)f, later HofKomponist en -Kapelmeister in de Hofstad der Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden van prinses Anna van Hannover, de weduwe van stadthouder Willem, en na Anna's dood van Zijne Doorluchtige Hoogheid de Prins van Oranje en Nassau, ook weer Willem genoemd. Ter ere van de installatie van Willem V als stadhouder van de Republiek in 1766 komponeerde Graf het wondermooie Rokokolied:
Laat ons Juichen, Batavieren!
En welke beroemde Rokoko-komponist in de dop was er ook in 's-Gravenhage? Inderdaad: kleine Wolfgang van 9. Onlangs nog gespot in Brusselssneeuw op weg van 's-Gravenhage naar Versailles met zijn zus Nannerl in de gelijknamige film.
Gottlieb! nam 'ons' thema stevig onderhanden in de Variazoni KV24, hier lieflijk gespeeld op een moderne vleugel door Oostenrijkse Ingrid Haebler. Betere kwaliteit Variatie II, maar statisch beeld.
Historisch korrekter op het klavecimbel of harpsichord door GerardvanR.

En laten wij  toch niet Gra(a)f's grote bijdragen aan Neerlands Kultureel Erfgoed vergeten als Kokor-eier zo groot:
Hieronymus van Alphen / Christian Ernst Graf - De pruimeboom (Jantje zag eens pruimen hangen).