Del Cossa Collectie centraal (Coco)

Deze zomer stuitte ik op Maria, die gewoon in het openbaar, in een Bourgondische abdijkerk, de borst geeft aan Jezus.

La Vierge Marie Nourrissant

Dit weekend is Maria mij wederom twee maal, haar onbevlekte ontvangenis zogend, verschenen in het Centraal Museum in Neerlands Centraalste Stad. De Utrechtse schoolschilder Hendrick Bloemaert vervaardigde voor aan de muur twee natuurgetrouwe Maria's onder de titel: Maria met Kind.

Collectie Centraal Museum ca. 1630 - 1640

Collectie Centraal Museum 1635 - 1640

Zijn laatste Maria kijkt je, heel modern brutaal, 'in de lens' aan. Een licht verwijtende blik; alsof zij twijfelt aan onze plechtig beloofde tomeloze inzet bij de opvoeding. Zou Hendrick ook zijn vrouw gebruikt hebben als model? Volgens de aardige EO-TV-serie Rembrandt en ik schetste Rembrandt zijn grote liefde Saskia op haar sterfbed en vereeuwigde haar als gouden engeltje in 'De Nachtwacht'.

Van Gerard van Honthorst hangt er: De Koppelaarster; zij houdt onbewust veelbelovend de bovensteel stimulerend prikkelend vast van een onbezoedelde refractaire luit ter onbedoeld vroegtijdige bevlekking.

De Luit staat symbool voor onkuisheid, door haar vrouwelijke vorm en de fallusvorm van de bovensteel.

Haar ronde achterkant doet denken aan de buik van een zwangere vrouw. Zie bijvoorbeeld het schilderij de triomf van Venus (ongeveer 1465) van Francesco del Cossa waarop de luit voor de schoot wordt gehouden. Op Baldung's Ages of Womankind (1540) is de luit een teken van de vruchtbare periode van een vrouw.
Veel schilderijen in de zeventiende eeuw waarop de luit te zien is verwijzen naar prostitutie. (zie ook dit artikel over prostitutie in de Middeleeuwen) Naast de luit zien we vaak andere attributen, zoals rode kousen en schoenen of een uitgeklopte pijp die naar het 'oudste beroep' ter wereld verwijzen. Op deze pagina's worden er een aantal getoond en besproken. Kijk hier voor een lijst met alle schilderijen. [Uit: Inleiding]

Tussen de Luit-symboliek lezen we ook dat de hondjes op ons Rococo-schilderij  Kooikerhondjes zijn,  symbool van wellust en onkuisheid.

En er hing ook een grote gemene witte hond van Jan Weenix: Een hond bewaakt een parelhoen ca. 1680 tegen onverhoedse diefstal door een fazant of een duif?