Dusk: Extinctie en Suppressie

Slechts enkele soorten van de Synapsida-voorouders van de zoogdieren overleefden de Permische extinctie van 252 mjg.

De Lystrosaurus was een paar miljoen jaar aansluitend aan de Permische-extinctie heer en meester op het land, waarschijnlijk was wel 50 - 90% van de landdieren een Lysterosaurus. Een rustige vruchtbare periode zonder vijanden. Ly was ongeveer een meter lang en een planteneter; een soort van varken. Op het stemmige plaatje links lijkt hij een kale, gladde huid te bezitten, er zijn ook andere plaatje waar hij een stevige vacht heeft.

De Thrinaxodon was ongeveer zo groot als een kat, 50 cm, en waarschijnlijk een omivoor. Hij is wat jonger dan de Lystrosaurus. Hij behoort tot de cynodonten, hondtandigen, en had waarschijnlijk al wat meer kenmerken van een zoogdier: warmbloedig en dus ook haren en een vacht, maar legde waarschijnlijk nog wel eieren. Mogelijk zorgde ze al voor hun nageslacht, maar waren nog niet levendbarend.

De Morganucodon leefde ongeveer 205 mjg. Inmiddels zijn de zoogdier-voorouders gekrompen tot een rat. Dit plaatje van wiki is van een levende muis met dezelfde grootte en bouw, de Suncus murinus. Lengte ongeveer 10 cm met een schedel van 4 cm. Leefden waarschijnlijk kort, legde nog wel eieren.

De ontwikkeling van de zoogdieren verloopt gelijktijdig met de dinosaurussen, vanaf 225 mjg - 65 mjg. In die periode floreerden de saurussen (reptielen) en veroordeelden de proto-zoogdieren tot een schamel niche-bestaan in de marge als dino-voer. 165 miljoen jaar overschaduwd in de wachtkamer leverde bij de a.s.-zoogdieren een heel scala aan overlevings-eigenschappen en -trucs op:  ze leefden (als molratten) in holen, waren warmbloedig en konden er daarom 's nachts op uit om zich met insecten te voeden. Ze werden levendbarend en voedden de jongen veilig in het hol met moedermelk op. Deze eigenschappen hebben meegeholpen de aankomende K-T-extinctie te overleven. Toen die rook was opgetrokken bleken al die nare roofdier-dino's verdwenen, zodat de zoogdieren de hele planeet opeens voor zichzelf hadden.
Evolutie kon heel lang niet echt spannend worden bij de zoogdieren. Het waren, kort door de bocht, 150 mj lang varkens of ratten, een voorgeschiedenis die zijn diepe sporen lijkt te hebben nagelaten bij Homo sapiens.



De penibele situatie bij de zoogdieren voorafgaande aan de KT-dino-extinctie 65 mjg bestond uit 4 groepen: 1 ouderwets eierleggende en 3 met innovaties: levendbarend, buidel en placenta.

1. Cloacadieren, snaveldieren, eierleggende zoogdieren of monotremen (Monotremata, wezens met één gat) Bekende nog levende twijg: het vogelbekdier of Platypus. Directe voorouders onbekend. Er zijn nog meer monotremen in leven zoals de vachtegel of de mierenegel. Ze leggen eieren als reptielen met hun cloaca. (riool, één opening voor urine, ontlasting en eieren) Ze zijn warmbloedig, hebben een vacht, een onderkaak uit één bot en drie gehoorbeentjes.
Ze hebben melkklieren om de jongen te voeden, maar geen tepels.

2. Multituberculata primitieve zoogdieren, uitgestorven 35 mjg. Langstlevende zoogdier ooit, 120 mj , meest succesvolle, gediversifieerde zoogdier. Mogelijk levendbarend. Grootte varieerde tussen rat en bever.  Heeft waarschijnlijk het loodje gelegd in concurrentie met moderne knaagdieren. Op de foto rechts doet een hongerige dino zich te goed aan een malse multituberculata.

3. Metatheria of Marsupialia, de Buideldieren. Vrouwtjes hebben twee baarmoeders, en vaak ook een buidel met tepels. De mannen hebben 2 penissen !? Geen placenta maar een eiwitzak die het embryo voedt. Genoeg stof voor een extra logje eigenlijk. 
Rechts een Tasmaanse Tijger of Buidelwolf, jammerlijk uitgestorven door jacht in 1933.

4. Placentadieren of Eutheria

Broeden het amniote ei inwendig uit, in de baarmoeder. Voor het voeden van het embryo zorgt de placenta, die in verbinding staat met bloedsomloop van de moeder. Het breken van de vliezen staat gelijk aan het openbarsten van een (kippen)ei.

Wanneer is een dier een zoogdier? volgens Paleontologen. 
Zoogdieren hebben een aantal gemeenschappelijke kenmerken:

• haren en vacht
• warmbloedigheid
• levendbarendheid
• melkklieren

Helaas fossiliseert zacht weefsel niet en vinden de paleontologen alleen botjes en veel tanden om mee te puzzelen. Bovengenoemde zoogdier-eigenschappen kunnen dus alleen indirect worden afgeleid, levendbarendheid uit bijvoorbeeld de grootte en de stand van botten in het bekken.
Volgens de paleontoloog zijn daarom 3 piepkleine middenoor-botjes het belangrijkste kenmerk van een zoogdier : hamer, aambeeld, stijgbeugel + trommelvlies. Dit zorgt voor een goed gehoor, wat voordelig is bij nachtelijke excursies.
De evolutie van deze 3 botjes is ingewikkeld, zie het plaatje links, bij vissen bestaat de onderkaak uit verschillende botjes, die uiteenvallen bijvoorbeeld tijdens het bereiden van een vissoep.

Ontwikkeling van hamer, aambeeld en stijgbeugel.

De stijgbeugel is geevolueerd uit een kieuwboog (rechts), de hamer en aambeeld assistentie uit de onderkaak (links). Uit het aantal tanden in de kaak en de bijbehorende gebitsformule kan ook veel over het gevonden fossiel worden afgeleid.  De huidige mens heeft 2.1.2.3: 2 snijtanden, 1 hoektand, 2 valse kiezen en 3 ware kiezen in een kaakhelft.